De Kroonmeesters zijn in de afgelopen 3 weken 2 volle dagen bezig geweest met het opkronen van de eikenbomen langs het pad. En ze hebben ook de Suikeresdoorn onder handen genomen. De gevolgen van de storm van een paar jaar geleden (voor onze komst naar Hengelo) was nog altijd niet verholpen. Daarnaast bleek er heel veel oud hout in de bomen te zitten.
We hadden beide dagen de beschikking over een hakselaar en na afloop over een aanzienlijke berg houtsnippers. Een deel daarvan heb ik inmiddels verspreid over de paden in de moestuin. De rest van de hoop wacht nog op een bestemming.

Onze toverhazelaar heeft zich van het (relatief) koude weer van de afgelopen dagen weinig aangetrokken en staat inmiddels vol in bloei. De verdorde blaadjes van het afgelopen jaar zitten nog gewoon aan de takken en nog redelijk vast ook.
De gewone hazelaars in de tuin bloeien ook, maar dat is een veel minder spectaculair gezicht. Nu de eiken een beetje uitgedund zijn, verwacht ik ook een grotere hazelnootoogst komend jaar. voor de ontwikkeling van noten moet de hazelaar een beetje zon krijgen.

Vandaag heb ik de composthoop omgezet. D.w.z. al eerder had ik de 'oudste' hoop (uit een van de twee bakken) afgegraven en op een hoop gestort. En nu heb ik de 'jongere' hoop in de lege bak overgezet. Vervolgens heb ik onze compostkuil weer overgezet naar de vrijgekomen compostbak. Voor het komende jaar ben ik in ieder geval weer verzekerd van compost.

De aanleg van het terras is even op de plaats rust gezet. Eerst gaan we de 'rotzooi' van de bomensnoeipartij opruimen en dan moet er hier en daar ook nog wat mulchwerk worden gedaan en ondertussen komen hier en daar de eerste groene punten van de bollen al boven de grond. En dan moeten ook de Herfstframbozen nog met de grond gelijk worden gemaakt.
Maar we werken gestaag door en het gaat dit keer wel lukken om met de winterwerkzaamheden klaar te zijn, voordat het nieuwe groeiseizoen echt van start gaat.

De afgelopen weken zijn we bezig geweest met een aantal (voorbereiding op ) werkzaamheden in de tuin. Zo is het terras al een stukje gevorderd. De lavendel is verplant (niet zichtbaar op deze foto), maar het belangrijkste werk zat 'm toch in het egaliseren van de grond. Bij het beoogde terras loopt het grasveld schuin af. Dat 'probleem' heb ik opgelost met de bielzen van Mien. De bielzen lopen gelijk met het gras. Het terras zelf ligt redelijk waterpas. Je krijgt dus een klein afstapje bij de punt van het terras, dat uitsteekt in het gras.

Ik heb besloten om het moestuingedeelte uit te breiden met een redelijk groot verhoogd bed. Ik had nog karton over, dat ik op de bodem heb gelegd. Normaal gebruik je karton of kranten om de groei van onkruiden te onderdrukken. Op de plek van het verhoogde bed heb ik echter weinig onkruiden. Maar karton schijnt ook geliefd te zijn bij wormen en daarvan kun je er nooit genoeg hebben. Met uitzondering van het grasveld heb ik weinig wormen in de tuin. Het totale bodemleven laat mijns inziens sowieso te wensen over. Ik denk dat er door mijn voorgangers te kwistig is gewerkt met kunstmest. Toen wij hier ruim 3 jaar geleden kwamen wonen, trof ik geen composthoop, of iets vergelijkbaars aan. Dat gaf al te denken en verder begreep ik van mijn buurman, dat de tuin jarenlang is onderhouden door een hoveniersbedrijf. Nou dan weet je het wel. Men komt voorrijden met een busje met aanhanger. Begint hagen en bomen te snoeien en al het kostbare tuinafval wordt afgevoerd met als resultaat, dat de tuingrond steeds armer wordt en vervolgens gaat men ter compensatie met kunstmest strooien, hetgeen het bodemleven niet echt bevordert. De kunstmest spoelt er op de 'arme' zandgrond trouwens zo weer uit.

Het verhoogde bed heb ik gevuld met compost en afgedekt met een mulchlaag. In afwachting van de meer definitieve beplanting komend voorjaar heb ik mijn kardoenen er alvast ingezet. De kardoenen zijn de afgelopen 2 jaar opgegeten door zwarte luizen. Maar ze lopen even zo vrolijk in de herfst weer uit. Misschien dat ze op deze plek meer geluk hebben. In het bed heb ik ook nog wat spruitkool overgeplant en het laatste afrikaantje. Het afrikaantje gaat vanzelf dood. de spruitjes zullen we de komende maanden plukken en dan blijven in het voorjaar alleen de kardoenen over.
De paden in de moestuin gaan we bedekken met houtsnippers. Niet als mulchlaag, hoewel onderdrukking van onkruid op de paden best welkom is. We doen de houtsnippers vooral omdat we het leuk vinden staan. De houtsnippers krijgen we overigens uit eigen tuin. We gaan binnenkort een aantal eiken langs het pad (laten) opkronen. Na wat hakselwerk komen daar de nodige houtsnippers bij vrij. En dan heeft Mirjam nog een nieuw project bedacht: het verwijderen van de plantenbak bij de keuken en het doortrekken van de trappen (structuur), waar ik afgelopen lente het nieuwe grasveldje heb aangelegd. Maar daarover wellicht de volgende keer meer nieuws.

Een paar dagen geleden heb ik mij aangemeld bij http://www.debiologischemoestuin.nl/ (het forum)  Deze website is tevens een soort van blog bijgehouden door een persoon onder het alias "moestuinmeisje". Onder deze naam kun je op You Tube ook filmpjes vinden over de moestuin van "moestuinmeisje", als ook een drietal films (met Nederlandse vertaling) over de 'Back To Eden'-methode van tuinieren. De key in de BTE-methode is het afdekken van tuingrond met houtsnippers. 

Zelf mulch ik met een mengsel van halfverteerde takjes en bladeren. Op de achtergrond staat de mulchhoop die ik nu aan het verwerken ben. Op de voorgrond is de hoop te zien, die ik voor komend jaar aan het opbouwen ben. Op het talud het begin van de bladerhoop van dit jaar (die wordt dus nog veel groter, we staan pas aan het begin) 

De bladerhoop van vorig jaar (inmiddels grijs geworden); ik heb de bladerhoop omgezet en bijgemengd met takken (in stukjes geknipt). In totaal beslaat de hoop nu een deel van het talud van ongeveer 10 meter bij 3 meter bij 30 cm (dik).
Bladeren vormen op zich ook een goede compost en mulch. Zie ter illustratie wat men met bladaarde doet bij de biologische kwekerij De Hessenhof (http://www.hessenhof.nl/). 
Een deel van deze 1 jaar oude bladermassa gebruik ik om bij te mengen bij het omzetten van de composthopen. De rest wordt volgend jaar als mulch gebruikt. 

Op de rechterfoto zien we het gebruik van de mulch bij het afdekken van de grond, waarin ik stekken van de hortensia's heb geplant. Ik hoop dat de mulch verder wordt afgebroken en als humus wordt opgenomen in de grond om de vochtvasthoudendheid van de grond te verhogen (heel belangrijk bij hortensia's). Volgend jaar breng ik dan weer een nieuwe laag op.

Op de linkerfoto zien we de grond in de 'witte border' bedekt met mulch. De laagstam perenboom (bloeit wit in het voorjaar) staat een beetje scheef; die moet ik van de winter nog recht zetten. Een deel van de planten zijn inmiddels al zover afgestorven, dat ze onder de mulchlaag zijn verdwenen. Maar die komen komend voorjaar gewoon weer terug.

Op de rechterfoto zien we de grond rondom de aardbeienplantjes in de moestuin bedekt met een mulchlaag. De plantjes bloeien tot de vorst invalt. Ik denk alleen niet dat de aardbeien nog rijp worden, al doet deze nog een verwoede poging. 
Tussen de aardbeienplantjes heb ik knoflook geplant. Dat schijnt een goede combinatieteelt te zijn. Afgelopen jaar stond de knoflook tussen de rozen in de haag. Of het aan de knoflook lag, is niet met zekerheid te zeggen, maar ik heb dit jaar geen bladluizen in de rozen aangetroffen.




En dan nog een projectje voor de winter: het uitbreiden van het terras. Met bielzen (je hebt een Mien Ruys tuin, of niet) is de uitbreiding van het terras aangegeven. De lavendelstruikjes, die ik uit stekjes heb opgekweekt, zullen moeten opschuiven en wellicht moeten er ook een paar herfstasters een andere plek krijgen. Dit terras is de enige zitplek in de tuin met in de zomer zon vanaf 10.00 uur. 

Na een lange 'radiostilte' een nieuw bericht over onze tuin. Het is een beetje miezerig vandaag na dagen stralend nazomerweer.
Ik heb de stenen verwijderd onder het raam, waardoor je vanuit de zitkamer uitkijkt op de beukenboom. Daarna het zand weggehaald tot een halve meter diep, de stenen fundering geïmpregneerd tegen waterdoorslag  en vervolgens een teeltlaag van afwisselend zand/aarde en mulch opgebracht.
Ik heb een aantal stekken van verschillende soorten hortensia's genomen en die vervolgens geplant. Volgens de boekjes moet je de stekken eerst in een pot planten en afdekken met plastic om de verdamping tegen te gaan, maar op de plek waar de stekken zijn geplant komt vrijwel geen direct zonlicht en dat risico hebben we dus maar genomen. Ze hoeven ook niet allemaal aan te slaan om straks een mooie haag te vormen. 
Deze zomer hebben we 2 weken gekampeerd op verschillende plekken in Bretagne en veel huizen zijn daar rondom voorzien van een haag van boerenhortensia's. Zo'n haag geeft structuur, is mooi om te zien, maar heeft maar een beperkte formele uitstraling. Wij vonden zoiets wel bij ons huis passen.

Het weghakken van het asfalt om plaats te maken voor een grasveld is gelukt. Hier is Roel bezig met de pikhouweel. Er is niets bestand tegen een pikhouweel, een onmisbaar tuingereedschap. Nadat Roel een beginnetje had gemaakt heb ik het graafwerk van hem overgenomen. Roel is toch meer iemand van het grote gebaar/geweld. Een stuk asfalt plus onderliggende steenlaag verwijderen, is echter meer een kwestie van stug doorgaan. Verstand op nul, blik op oneindig zogezegd.

Het resultaat is uiteindelijk een grasveldje met 'Annabellen' (die er al stonden) voor de op de foto groen geworden beukenhaag. Inmiddels zijn de 'Annabellen' uitgebloeid en ziet het geheel er weer wat grijzer uit.




Het is inmiddels weer tijd geworden om een stuk talud vrij te maken voor de opslag van afgevallen bladeren. Aangezien ik afgelopen jaar al heel wat bramenstruiken en ander onkruid heb verwijderd, valt het schoonmaakwerk nu wel mee. Het stuk achter de fruitbomen laat ik kaal om in het voorjaar papavers te zaaien. In de witte border kreeg ik zomaar een slaapbol cadeau. 
Gezien het gevulde karakter van de bloem dacht ik eerst, dat bevruchting nooit zou kunnen plaatshebben, maar hommels bleken er toch wel raad mee te weten. Ik heb het zaad geoogst en dat wordt dus een aardig experiment.



Deze zomer hebben we het huis (het houtwerk) aan de buitenkant laten schilderen. Tevens hebben we de goot voor de afvoer van het regenwater vervangen en daarbij hebben we een regenpijp die het water afvoerde naar het riool verwijderd. 
Al het regenwater dat op het huis valt wordt nu opgevangen in een 'retentievijver' of in een kunststof 'regenvat'. Op dit punt zijn we nu ook duurzaam geworden.

Het water uit het regenvat en vijver gebruiken we onder meer voor de moestuin. Het was voor ons geen geweldig moestuinjaar. De aardbeien waren lekker, de courgettes overvloedig, maar voor de rest was het behelpen. Maar niet getreurd, volgend jaar beter. Mirjam is al begonnen met het opbrengen van compost, dus daar kan het niet aan liggen. 
Hier komen we nog op terug. 

In afwachting van het mooie weer, dat eind van de week komen gaat, even geen klusjes in de tuin. De tuin is bijna lenteklaar. Het talud is schoon en de mulchhoop met bladeren en bramentakken is gereed.

De komende herfst/winter gaan we met deze hoop alle borders van een mulchlaag voorzien. Nu heb ik daar nog deels compost voor gebruikt, maar compost kan ik beter gebruiken voor de moestuin.
Inmiddels is de composthoop omgezet en is een nieuwe composthoop gemaakt.



Afval voor de composthoop gaat eerst is een kuil. Dit gaat dan om keukenafval en de wekelijkse bloemen (de oude) van Mirjam.
Al ons groene afval wordt gescheiden.
Keukenafval, bloemen en klein tuinafval voor de compostkuil; bladeren op het talud en takken op een takkenril.
Sinds we hier zijn komen wonen heb ik een keer de groencontainer voor afval gebruikt en daarna nooit weer. Alles wordt gerecycled.

Wanneer de kuil volraakt wordt hij omgezet naar de (op de foto) linker composthoop.Bij het omzetten voegen we lagen overjarige bladeren toe. De bladeren voor de opbouw van de linkerhoop dateren van de herfst van 2012.
Het overgrote deel van het te composteren blad betreft eiken- en beukenblad en daarnaast een beetje esdoorn.

Eiken en beukenblad vergaat niet snel, maar met een beetje geduld lukt het wel.Op de foto is het effect van ruim een jaar opslag van blad op het talud goed te zien.






De komende we(e)k(en) moet er nog een stuk asfaltweg plaats maken voor een graszaadrijp stukje grond. Dat wordt weer fiks aan de slag met de pikhouweel, schep en kruiwagen. Begin april hoop ik het gras te kunnen gaan inzaaien.En dan hopelijk wat regenbuitjes tussen de zonneschijn door, zodat het zaad goed kiemt. En met regen is het ook weer tijd voor het vervolg van de blog.

Het regent. Het regent wel meer in Nederland en dus ook in Hengelo. Tot zoverre geen nieuws, alleen had ik mij voorgenomen om nu eindelijk eens aan een blog te beginnen, zodra het zou (gaan) regenen. 
Regen is prima voor de tuin. De vijver, die ik afgelopen winter heb gegraven (6 x 19m), loopt zo aardig vol. Dat onttrekt het rubberfolie (EPDM, prima spul) steeds meer aan het zicht.  

Roel (mijn zoon) neemt even een graafpauze

Je kunt de verschillende grondlagen mooi zien op de foto. Na een meter graven door humusachtig zand stuit je op geel zand met dunne laagjes klei/leem. Tijdens het graven kregen we bezoek van wespen of bijen die eveneens fanatiek begonnen met het graven van gangen in het zand. Waar die zo snel vandaan kwamen? Ze waren er trouwens alleen als de zon scheen, zoals op deze foto. Dit zal wel ergens in maart/april zijn geweest.

Ik had in een tuinblad (Groei & Bloei, of Bloem en Plant) gelezen over tuinliefhebbers in Brabant die met een schep en kruiwagen als enige gereedschap een vijver hebben aangelegd. En dus ben ik zelf ook begonnen met graven; gewoon op het oog. Niets met paaltjes en touwtjes en laserstralen. Regelmatig van een afstandje even kijken of de vorm nog klopt en dan weer doorgraven. 

De toplaag (de grasplagen hebben we omgekeerd op de bodem gelegd)  hebben we gebruikt voor de moestuin. We hadden nog geen moestuin. Waar nu de moestuin is gerealiseerd lag eerst een laag puin met daarop een dun laagje asfalt en daarop een dun laagje grond met wat grassprietjes. En dan lag er ook nog een oude, gelukkig niet meer in gebruik zijnde stenen rioolbuis in verstopt.

Links op de voorgrond zie je iets dat lijkt op een soort van beerput. De rioolbuis kwam er in ieder geval op uit.

We zitten nu in de 3e winter, sinds we hier in juli 2011 zijn komen wonen. De 1e zomer en winter doe je nog niet zoveel in de tuin. Je weet niet wat voor planten waar in de tuin staan. Het enige dat je zonder brokken te maken kunt doen, is opruimen; d.w.z. omgevallen bomen en dode takken van bomen verwijderen. En wat we ook hebben gedaan is het plaatsen van een beukenhaag (type: Fagus) aan de straatzijde. Daar was een soort van afscheiding gemaakt met roestige ijzeren paaltjes met ijzerdraad ertussen gespannen. 


En we hebben grind over het asfaltpad laten leggen.
En nu ben ik bezig met het opruimen van het spoortalud. De bramen groeien met uitlopers van meer dan vier/vijf meter dwars door mijn heesters naast het talud. Afknippen van deze uitlopers heeft weinig zin; je moet ze met wortel en tak uitroeien. Ik knip de bramentakken en -wortels in kleine stukjes. Door ze te mengen met wat blad en ander groenafval maak ik er een mulchhoop van. In het najaar verspreid ik de mulch over de borders.
Zover is het nog lang niet. Het is inmiddels opgehouden met regenen. Ireen Wüst heeft zilver gewonnen op de 1000m, maar in de tuin werken zit er niet meer in vandaag.